1-я гарадская клінічная бальніца

Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя (СААЗ) 28 ліпеня аб'яўлены Сусветным Днём барацьбы з віруснымі гепатытамі. У 2018 годзе ён пройдзе пад дэвізам: «Папярэдзіце гепатыт. Дзейнічайце без прамаруджвання» .

Гепатыт - запаленчае захворванне печані, як правіла, віруснага паходжання.

Асноўныя пяць вірусаў гепатыту (A, B, C, D і E) адрозніваюцца адзін ад аднаго, перадаюцца рознымі шляхамі, закранаюць розныя групы насельніцтва і прыводзяць да розных наступстваў для здароўя.

Шырокае распаўсюджванне, цяжар хваробы ад ускладненняў і інваліднасці, а таксама патэнцыял выклікаць ўспышкі захворванняў патрабуюць адзіных дзеянняў і эфектыўных мер у адказ у дачыненні да ўсіх пяці відаў вірусаў.

Паводле статыстычнай інфармацыі СААЗ захворванне віруснымі гепатытамі пераносяць прыкладна 2 мільярды людзей на планеце - гэта кожны трэці.

Штогод рэгіструецца прыкладна 1,5 мільёна выпадкаў заражэння вірусным гепатытам А (далей - ВГА), прыблізна 20 мільёнаў выпадкаў інфікавання вірусным гепатытам Е (далей - ВГЕ).

У Рэспубліцы Беларусь вірусы гепатыту А і Е сустракаюцца рэдка. Эпідэміялагічныя дадзеныя паказваюць, што імі інфіцыраваны 1-2 чалавекі са 100 000. Пры гэтым кожны пяты хворы заражаецца падчас турыстычнай або дзелавой паездкі за мяжу, дзе ВГА і ВГЕ распаўсюджаны шырока, асабліва ў гарачых краінах Азіі і Афрыкі.

Захворванне на ВГА ў Рэспубліцы Беларусь у 2017 годзе склала 1,5 выпадкі на 100 тысяч насельніцтва, у 1 паўгоддзі 2018 года - 0,55 выпадкаў на 100 тысяч насельніцтва; ВДЕ - 0,04 і 0,02 выпадку на 100 тысяч насельніцтва адпаведна.

Імунізацыя асоб, якія кантактавалі з хворымі ў агменях ВГА (у тым ліку ў дзіцячых арганізаваных калектывах), прадугледжаная Пералікам прафілактычных прышчэпак па эпідэміялагічных паказаннях, зацверджаных пастановай Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 17.05.2018 г. №42, дазваляе эфектыўна прадухіляць паслядоўных выпадкаў захворванняў у агменях.

Забеспячэнне насельніцтва вадой і прадуктамі харчавання гарантаванай якасці, санітарнае добраўпарадкаванне тэрыторый, зашыта крыніц водазабеспячэння, паверхневых вадаёмаў ад забруджвання, распаўсюджванне ведаў аб неабходнасці захавання мер асабістай гігіены іншыя прафілактычныя мерапрыемствы ствараюць аснову для прадухілення і распаўсюджвання групавых выпадкаў захворвання ВГА.

Па новых дадзеных, прадстаўленым у "Глабальным дакладзе СААЗ аб гепатыце", парэнтэральныя вірусныя гепатыты (далей - ПВГ) з'яўляюцца адной з найбольш сур'ёзных праблем сусветнай аховы здароўя. Ад прычын, звязаных з ПВГ, ва ўсім свеце штогод памірае больш за 1 мільён чалавек, што параўнальна са смяротнасцю ад туберкулёзу і больш за колькасць смерцяў ад ВІЧ.

У Рэспубліцы Беларусь штогод рэгіструецца каля 5 000 новых выпадкаў інфікавання ПВГ, з іх на долю ВДС прыпадае 75 працэнтаў усіх выпадкаў, на долю ВДВ - 25 працэнтаў. Адной з прычын названай дыспрапорцыі з'яўляецца адсутнасць вакцын для прафілактыкі віруснага гепатыту С.

Правядзенне вакцынацыі супраць віруснага гепатыту В дазволіла за апошнія 15 гадоў дакладна знізіць узровень захворвання на востры гепатыт В (далей – ОГВ) у 7 разоў, дабіцца практычна поўнай адсутнасці рэгістрацыі выпадкаў захворвання ў дзяцей і разглядаць Рэспубліку Беларусь, як краіну з нізкім узроўнем распаўсюджвання АГВ (менш 2% насельніцтва).

За апошнія 15 гадоў на фоне зніжэння ў 4,6 раза захваральнасці на вострыя формы ПВГ узровень захваральнасці на хранічныя ПВГ павялічыўся ў 1,9 раза.

У Рэспубліцы Беларусь па даных эпідэміялагічнага сачэння ў ліку ўстаноўленых шляхоў заражэння ПВГ дамінуе палавы шлях, на долю якога ў 2017 годзе прыпаў 31 працэнт выпадкаў захворванняў з устаноўленым шляхам перадачы інфекцыі; немедыцынскія маніпуляцыі - 10%; ін'екцыйнае ўвядзенне наркатычных сродкаў - 9%; ўнутрысямейная перадача - 3%; вертыкальны шлях - менш за 1%.

Крыніцамі віруснай інфекцыі выступаюць асобы хворыя на вострую ці хранічную форму захворвання, носьбіт вірусу. Многія інфіцыраваныя не падазраюць аб наяўным захворванні або носьбіт вірусу, не звяртаюцца па медыцынскую дапамогу і могуць стаць прычынай заражэння іншых людзей.

Заразіцца гепатытам У або З можна ў выніку парушэння правіл бяспекі пры правядзенні працэдур і маніпуляцый, якія суправаджаліся парушэннем цэласнасць скуры (ін'екцыі, манікюр, педыкюр, пірсінг, татуаж, шрамаванне і інш.), у тым ліку праводжаных у хатніх умовах з выкарыстаннем нестэрыльнага інструментара. Маецца высокая рызыка інфікавання пры неабароненых (без выкарыстання прэзерватыва) палавых кантактах. Рызыка ўзрастае ў некалькі разоў пры частай змене палавых партнёраў, або пры палавых кантактах з інфіцыраваным партнёрам.

Заражэнне ПВГ можа адбыцца пры бытавых кантактах, калі інфіцыраваны нехта з членаў сям'і. Пры гэтым вірусы не перадаюцца пры размове, чханні, са сліной, а таксама пры поціску рукі, абдымках, карыстанні агульным посудам. Небяспека ўяўляюць толькі тыя прадметы, на якіх можа ўтрымлівацца кроў: прыборы для галення, манікюрныя прыналежнасці, зубная шчотка, грабянец, вяхотка, ручнік. Для кожнага з чальцоў сям'і гэтыя прадметы гігіены павінны быць індывідуальнымі.

Адмысловай увагі патрабуе своечасовая дыягностыка хваробы пры цяжарнасці. Своечасова прынятыя меры дазваляюць пазбегнуць інфікавання плёну.

Без належнай тэрапіі ПВГ могуць прыводзіць да ўзнікнення цырозу і раку печані, што ў наступным прыводзіць да адмовы органа і смерці. Большасць пацыентаў з ПВГ-працаздольныя грамадзяне ва ўзросце 18-39 гадоў.

Шырокая распаўсюджанасць, частая бессімптомная плынь, высокая рызыка ўскладненняў, высокі кошт лячэння вірусных гепатытаў вызначаюць вырашальнае значэнне прафілактычных мерапрыемстваў, у тым ліку адказнага стаўлення да свайго здароўя і здароўя навакольных кожнага з грамадзян.

На бліжэйшыя 13 гадоў СААЗ зроблена глабальная стратэгія па ліквідацыі вірусных гепатытаў .

Па мэтавых паказчыках СААЗ плануецца скараціць колькасць выпадкаў смяротных зыходаў на 65 працэнтаў і ахапіць лячэннем 80 працэнтаў інфіцыраваных людзей ва ўсім свеце. Такім чынам, ва ўсім свеце можа быць выратавана каля 7 мільёнаў жыццяў.

У мэтах зніжэння распаўсюджвання ПВГ у нашай краіне рэалізуецца комплекс санітарна-проціэпідэмічных мерапрыемстваў, у тым ліку:

• правядзенне штогадовага тэсціравання на маркеры вірусаў ПВГ асоб з груп рызыкі (цяжарныя, медыцынскія работнікі, донары і рэцыпіенты крыві і яе прэпаратаў, іншыя пацыенты, якія атрымліваюць высока інвазіўную медыцынскую дапамогу, кантактныя асобы ў агменях інфекцыі і інш.), якое дазваляе своечасова выяўляць і прадухіляць захворванне да развіцця ўскладненняў;
• правядзенне вакцынацыі насельніцтва. Для абароны насельніцтва супраць ВДВ з дапамогай прышчэпак у Рэспубліцы Беларусь вызначаны групы насельніцтва, якія маюць павышаную рызыку інфікавання, у тым ліку: дзеці першых дзён жыцця; кантактныя ў агменях інфекцыі; дзеці і дарослыя, якія атрымліваюць медыцынскую дапамогу з выкарыстаннем крыві і (або) яе кампанентаў; пацыенты аддзяленняў гемадыялізу і з анкагематалагічнага захворваннямі; медыцынскія работнікі, якія маюць кантакт з біялагічнымі вадкасцямі; работнікі, занятыя ў вытворчасці лекавых сродкаў з донарскай і плацэнтарнай крыві; навучэнцы і студэнты медыцынскіх каледжаў і ВНУ. Таксама рэкамендавана вакцынацыя спажыўцам ін'екцыйных наркотыкаў і ВІЧ-інфіцыраваным;
• пры аказанні насельніцтву медыцынскай дапамогі максімальна выкарыстоўваецца аднаразовы медыцынскі інструментарый, прымяняюцца сучасныя сродкі дэзінфекцыі і метады стэрылізацыі вырабаў медыцынскага прызначэння. Задавальняюцца патрэбнасці арганізацый аховы здароўя рэспублікі ў аднаразовых медыцынскіх вырабах для правядзення інвазіўных медыцынскіх умяшанняў. Забяспечваецца комплекс мер па бяспецы донарскай крыві і яе прэпаратаў.

Гэтыя і іншыя санітарна-проціэпідэмічныя і прафілактычныя меры эфектыўна паўплывалі на эпідэміялагічную сітуацыю па ПВГ у Рэспубліцы Беларусь. Аднак змагацца з распаўсюджваннем ПВГ магчыма толькі сумеснымі намаганнямі медыцынскіх работнікаў, насельніцтва, грамадскасці.

У цяперашні час ПВГ ставяцца да вылечных захворванняў, ранняе выяўленне і своечасова пачатае лячэнне забяспечвае поўнае лячэнне і мінімізацыю рызыкі заражэння гэтымі інфекцыямі іншых людзей.

Урач-эпідэміёлаг ДУ "Рэспубліканскі цэнтр гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя" А.М.Фёдарава