1-я гарадская клінічная бальніца

Штогод 10 верасня Сусветная арганізацыя аховы здароўя (СААЗ), пры падтрымцы Міжнароднай асацыяцыі па прадухіленні самагубстваў (InternationalAssociationforSuicidePrevention) праводзіць Сусветны дзень прадухілення самагубстваў (WorldSuicidePreventionDay) .

Суіцыд (самагубства) - гэта дзеянне з фатальным вынікам, якое было наўмысна пачата і выканана памерлым ва ўсведамленні і чаканні фатальнага выніку. Па дадзеных СААЗ, самагубства з'яўляецца 13-й па ліку прычынай смерці ва ўсім свеце, а ва ўзроставым дыяпазоне ад 15 да 44 гадоў яго значнасць паднімаецца да чацвёртага месца. У 2000 г. па розных дадзеных ад 815 тыс. да 1 млн. чалавек ва ўсім свеце наклала на сябе рукі, што дало штогадовы ўзровень смяротнасці ад суіцыду каля 14,5/100000 чалавек. Прычым ёсць падставы меркаваць, што ўзровень зарэгістраваных самагубстваў застаецца заніжаным на 20%, а ў некаторых рэгіёнах свету - на 100% у выніку пераважных сацыяльных ці рэлігійных поглядаў на самагубства.

Самагубства ўяўляе сабой вельмі значную маральную і эканамічную праблему. Сусветныя эканамічныя страты ад суіцыду ў 1998 склалі 1,8% глабальнага цяжару хвароб і складуць 2,4% да 2020 г., калі колькасць людзей, якія памерлі ад суіцыду, дасягне 1530000 у год. У Рэспубліцы Беларусь самагубствы з'яўляюцца вядучай прычынай смяротнасці ў працаздольным узросце ад знешніх прычын (1286 тыс. чал. - смяротнасць ад суіцыдаў; 1140 - смяротнасць ад атручэнняў алкаголем; 739 смяротнасць ад няшчасных выпадкаў, звязаных з транспартнымі сродкамі). Смяротнасць ад суіцыдаў перавышае смяротнасць ад дарожна-транспартных здарэнняў і пажараў разам узятых (1742 - смяротнасць ад суіцыдаў; 1507 - смяротнасць ад дарожна-транспартных здарэнняў, 48 - смяротнасць ад пажараў).

Сацыяльна-эканамічны цяжар самагубстваў падлічаны на міжнародным узроўні [InselN.R. 2008; McDuid D., Kenmeily B., 2009]. У 2001 годзе па ўносімай долі YLL (паказчык страчаных гадоў жыцця ў сувязі з заўчаснай смерцю) суіцыды замкнулі шэраг з 10 вядучых прычын смяротнасці разам з дарожна-транспартнымі здарэннямі [WHO. 2001], у 2004 годзе занялі восьмае месца ў пераліку на асоб 15-44 гадоў [WHO, 2008]. У 25 краінах Еўрапейскага Саюза на суіцыды асоб да 75 гадоў прыпала 30% YLL з-за знешніх прычын; асноўны "ўклад" смерцяў адбываецца за кошт самагубстваў у 20-55 гадоў на піку сацыяльнага жыцця [EuropeanProject, ANAMORT, 2008].

Глабальная мэта правядзення Сусветнага Дня прадухілення самагубстваў - змяншэнне ўзроўню суіцыдаў і суіцыдальных спроб сярод насельніцтва ва ўсіх краінах праз ажыццяўленне мерапрыемстваў, накіраваных на прафілактыку суіцыдальных паводзін насельніцтва, якія аб'ядноўваюць намаганні многіх міністэрстваў, ведамстваў, мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў, грамадскіх аб'яднанняў, рэлігійных канфесій. Прафілактыка суіцыдальных паводзін уяўляе сабой адну з найважнейшых задач грамадства, ажыццяўленне якой магчыма толькі пры інтэграцыі намаганняў мноства ведамстваў у адзіную прэвентыўную стратэгію.

Вядучай стратэгіяй СААЗ па зніжэнні рызыкі суіцыдаў з'яўляецца ідэнтыфікацыя спецыфічных груп рызыкі ў насельніцтве з вызначэннем канкрэтных праблем і патрэбнасцей у кожнай з гэтых груп.

Цяпер у Рэспубліцы Беларусь распрацаваны комплекс мер па прафілактыцы суіцыдальных паводзін на 2015-2019 гады, які прадугледжвае прафілактычную работу з рознымі катэгорыямі насельніцтва, у тым ліку з дзецьмі і падлеткамі, а таксама актыўнае прыцягненне мясцовых выканаўчых органаў да ўдзелу ў арганізацыі гэтай работы. Нягледзячы на ​​пашырэнне маштабнасці праводзімых мерапрыемстваў па прэвенцыі суіцыдаў праблема суіцыдаў для рэспублікі прадаўжае заставацца актуальнай і патрабуе павышанай увагі да прафілактыкі суіцыдаў у агульнай папуляцыі і ў стацыянарах, а таксама да выяўлення парасуіцыдаў, іх рэгістрацыі і своечасовага прыцягнення парасуіцыдэнтаў да аказання неабходнай дапамогі. Трэба адзначыць, што комплексная дзяржаўная праграма прафілактыкі суіцыдаў можа быць эфектыўнай толькі пры ўмове сумеснага ажыццяўлення мерапрыемстваў арганізацыйнага, сацыяльнага, эканамічнага і медыцынскага характару, якія абапіраюцца на вынікі навуковых даследаванняў.

Групай максімальнай рызыкі суіцыду ў Беларусі з'яўляюцца мужчыны працаздольнага ўзросту, асабліва старэйшыя за 45 гадоў. Такія медыцынскія фактары, як дэпрэсія і алкагольная залежнасць, значна павялічваюць рызыку ў гэтай падгрупе. Як правіла, дадзеная катэгорыя насельніцтва па спецыялізаваную медыцынскую дапамогу не звяртаецца, што звязана не толькі з прадухіленнямі, якія існуюць у грамадстве, але і недастатковым інфармаваннем насельніцтва аб магчымасці і ўмовах атрымання псіхалагічнай і псіхатэрапеўтычнай дапамогі. У сувязі з гэтым, пазітыўную ролю ў прэвенцыі суіцыдаў можа адыграць інфармаванне насельніцтва аб даступнасці спецыялізаванай дапамогі ў выпадку перажывання псіхалагічнага крызісу (канкрэтныя звесткі аб сімптомах, спецыялістах, магчымасць ананімнага кансультавання), і павелічэнне ўзроўню ведаў па праблемах крызісу і суіцыдаў тых спецыялістаў, якія ўступаюць. у кантакт з вялікай колькасцю людзей (настаўнікі, выкладчыкі ВНУ, сацыяльныя работнікі, псіхолагі і інш.).

У нашай краіне дасягнуты пэўныя поспехі ў прафілактыцы суіцыдаў. З 1995г. па 2005г. узровень суіцыдаў у агульнай папуляцыі не апускаўся ніжэй за 30,0 выпадкаў на 100.000 насельніцтва. У 2006г. узровень суіцыдаў упершыню апусціўся ніжэй за 30,0 і склаў 29,0 выпадкаў на 100.000 насельніцтва. З 2007г., за пяць гадоў, узровень суіцыдаў знізіўся на 8,5 выпадкі на 100.000 насельніцтва і ўпершыню за ўсю гісторыю афіцыйнай рэгістрацыі ўзровень суіцыдаў у 2014 годзе ўзровень у агульнай папуляцыі рэспублікі стаў меншы за 20,0 выпадкаў на 100.000 насельніцтва -18,3 ( 2013г. - 20,1). Гэта пазітыўная дынаміка працягваецца ўжо на працягу апошніх гадоў.

Паказчыкі суіцыдаў, учыненых у рэспубліцы за 2014г. у параўнанні з 2013г. знізіліся ва ўсіх групах насельніцтва:

• у агульнай папуляцыі - на 8,7%, пры зніжэнні адноснага паказчыка з 20,1 да 18,3 выпадкі на 100.000 насельніцтва;
• у агульнай гарадской папуляцыі - на 3,8%, пры зніжэнні адноснага паказчыка з 13,2 да 12,6 выпадку на 100.000 гарадскога насельніцтва;
• у агульнай сельскай папуляцыі - на 23,7%, пры зніжэнні адноснага паказчыка з 42,2 да 37,2 выпадкі на 100.000 сельскага насельніцтва.

Паказчыкі суіцыдаў, учыненых у агульнай папуляцыі працаздольнага ўзросту рэспублікі за 2014г. у параўнанні з 2013г. знізіліся на 1,7 працэнта, пры захаванні ўзроўню адноснага паказчыка з 15,5 да 14,7 на 100.000 насельніцтва.

Улічваючы актуальнасць праблемы, спецыялістамі Міністэрства аховы здароўя распрацаваны і зацверджаны Інструкцыі па распазнанні фактараў суіцыдальнай рызыкі, суіцыдальных прыкмет і алгарытму дзеянняў пры іх выяўленні для медыцынскіх і сацыяльных работнікаў, педагогаў, псіхолагаў, супрацоўнікаў органаў унутраных спраў, ваеннаслужачых, работнікаў сродкаў масавай інфармацыі.

У дзяржаўнай установе «Рэспубліканскі навукова-практычны цэнтр псіхічнага здароўя» адкрыты два стацыянарныя псіханеўралагічныя аддзяленні для лячэння крызісных станаў, функцыянуюць бясплатныя тэлефонныя «гарачыя лініі» для аказання псіхалагічнай дапамогі асобам, якія трапілі ў цяжкую жыццёвую сітуацыю (нумары тэлефонаў 8801100 16 11 11 01; ).

Аналагічныя тэлефонныя лініі для аказання экстранай псіхалагічнай дапамогі функцыянуюць пры ўстановах аховы здароўя "Гарадскі клінічны дзіцяча-падлеткавы псіханеўралагічны дыспансер" г. Мінска - 246 03 03, "Гарадскі клінічны псіханеўралагічны дыспансер" г. Мінска - 290 44 44; іншых установах аховы здароўя (інфармацыя аб нумарах тэлефонаў ёсць на сайце Міністэрства аховы здароўя www. minzdrav.gov.by).

Аказанне дапамогі чалавеку ў крызіснай сітуацыі немагчымае без удзелу такіх спецыялістаў, як псіхатэрапеўт і псіхолаг. У рэспубліцы забяспечана шырокая даступнасць для насельніцтва псіхатэрапеўтычнай дапамогі, парадак аказання якой пастаянна ўдасканальваецца. Асновы аказання псіхалагічнай дапамогі насельніцтву Рэспублікі Беларусь заканадаўча замацаваны ў Законе Рэспублікі Беларусь ад 1 ліпеня 2010 г. "Аб аказанні псіхалагічнай дапамогі" і нарматыўных актах Міністэрства аховы здароўя.

Праблема суіцыдальных паводзін складаная і шматгранная. На канчатковы выбар чалавека ў крызіснай сітуацыі ўплывае шмат разнастайных фактараў.

Комплексны падыход да прафілактыкі суіцыдаў, які рэалізуецца ў Рэспубліцы Беларусь, дэманструе прыклад эфектыўнага міжведамаснага ўзаемадзеяння пры вырашэнні складаных пытанняў сацыяльнага характару, якія патрабуюць удзелу розных дзяржаўных і грамадскіх інстытутаў, кансалідацыі намаганняў грамадства ў цэлым на дасягненні важнейшай задачы - стабілізацыі колькасці насельніцтва нашай краіны.

Галоўны пазаштатны спецыяліст

Міністэрства аховы здароўя

Рэспублікі Беларусь па псіхалогіі і псіхатэрапіі І.А. Байкова

Спіс тэлефонаў экстранай псіхалагічнай дапамогі "Тэлефон даверу" па рэгіёнах РБ

1. Брэсцкая вобласць

• Брэст 170 (кругласутачна і бясплатна для жыхароў г.Брэста і Брэсцкай вобласці)
• Пінск 80165 311038 (кругласутачна).
• Баранавічы 80163 412831 (з 10.00 да 17.00).

2. Віцебская вобласць

• Наваполацк 80214 371375 (8.00 - 17.00)
• Полацк 80214 432220 (8.00 - 20.00)
• Орша 80216 210019 (8.00 - 20.00)
• Віцебск 80212 61-60-60 (кругласутачна)

3. Гомельская вобласць

• Гомель 80232 359191 (кругласутачна)

4. Гродзенская вобласць

• Гродна 170 (кругласутачна і бясплатна для жыхароў г. Гродна і Гродзенскай вобласці)

5. г. Мінск

• для дарослых 8017 2904444 (кругласутачна)
• для дзяцей і падлеткаў 80172460303 (кругласутачна)

6. Мінская вобласць

• Барысаў 0177 734463 (15.00-17.00)
• Вілейка 0171 51498 (8.00-16.00)
• Маладзечна 01713 54644 (20.00-8.00)
• Маладзечна 01713 47191 (20.00-8.00)
• Слуцк 0175 53110 (9.00-17.00)
• Салігорск 0170 30298 (13.30-15.30)
• Жодзіна 01775 34846 (пн., пар., пт. 16.00-20.00; аўт., чт. 8.00-12.00)

7. Магілёўская вобласць

• г. Магілёў 80222 47 31 61 (кругласутачна)